Ikony z Podlasia
PRACOWNIA IKONOGRAFICZNA

O ikonie

Ikona powstała w Bizancjum jest syntezą kultury helleńskiej, rzymskiej i chrześcijańskiej. W Bizancjum terminem „ikona” określano każde figuralne przedstawienie Chrystusa, Bogurodzicy, świętych czy aniołów bez względu na to czy było to malowidło czy rzeźba. Kościół Prawosławny zastrzegł go wyłącznie do malowideł na desce, wykonanych zgodnie z kanonami ikonograficznymi. Ikona za pomocą środków plastycznych i języka symboli objawia świat duchowy, przemieniony. W tradycji prawosławnej ikona nie jest obrazem o charakterze dewocjonalnym ani dekoracją świątyń i nabożeństw. Jest przedmiotem kultu nieodłącznym od liturgii, miejscem obecności łaski, sakramentalnym znakiem niewidzialnej obecności Trójjedynego Boga.

Ikona za pomocą środków plastycznych przedstawia treści teologiczne zapisane w Piśmie Świętym?, jest wizualną „teologią w kolorach” dlatego też mówimy że ikony są pisane, tak samo jak zostało napisane Pismo Święte?.

Estetyki ikony nie należy rozumieć w kategoriach piękna abstrakcyjnego, lecz duchowego (tak jak to pojmuje tradycja wschodniochrześcijańska). Chodzi o absolutne wieczne piękno, stanowiące jedność dobra i prawdy, które jest w Bogu i jest samym Bogiem, i objawiło się w jego obrazie – wcielonym Synu Bożym.

Dlaczego czcimy ikony ?

VII Sobór Nicejski (II) 787 r. potępił ikonoklazm i zdefiniował kult ikony. Orzeczenia tego soboru potwierdził Sobór w Konstantynopolu z 843 r., kładąc ostatecznie kres ikonoklazmowi. Wedle jego orzeczeń cześć oddawana ikonie odnosi się do Archetypu (Pierwowzoru).

Rozróżniono adorację (gr. latreia), która przysługuje wyłącznie Bogu i cześć (gr. proskynesis) którą oddajemy ikonie na równi z ewangelią i krzyżem. Fundamentem kultu ikony jest obecność w niej Archetypu. Ikona sama w sobie, tzn. deska, farby, nie jest przedmiotem kultu, ale jest nim z uwagi na przedstawioną rzeczywistość będącą odbiorem Pierwowzoru, dzięki czemu staje się ona miejscem jego obecności.

Kult ikony stanowi istotny element liturgii Kościoła Prawosławnego, gdyż słowo i obraz wzajemnie się przenikają i uzupełniają, przekazując te same prawdy objawione. Dzięki ikonie wierny nawiązuje wizualny kontakt z rzeczywistością duchową, przekazywaną przez słowo.

Ikona stanowi duszę domu; dom bez ikony jest martwy. Do dziś dzień jest ona stale w życiu wierzącego człowieka, od narodzin kiedy małe dziecko otrzymuje ikonę, towarzysząc mu przez całe jego życie, aż do śmierci kiedy kładzie się zmarłemu ikonę na piersi.